Σκέψη και ύπαρξη. Πίστη και γνώση.
Τα θεμέλια πάνω στα οποία στηρίζεται το γιγαντιαίο οικοδόμημα της θωμιστικής σύνθεσης αποτελείται από μια διπλή πεποίθηση. Το βαθύτερο θεμέλιο, είναι η πεποίθηση ότι η σκέψη μας μπορεί να γνωρίσει και να αποκτήσει «το είναι» (την ύπαρξη), το βασίλειο των ουσιών, των αιτιών, των σκοπών και των νόμων, που βρίσκεται πέρα από τον κόσμο των φαινομένων. Είναι μια πεποίθηση της πραγματικότητας και της αντίληψης της υπεραισθησιακής τάξης, μια οριστική προσκόλληση στη δυνατότητα και την πραγματικότητα της Μεταφυσικής. Το δεύτερο θεμέλιο του θωμιστικού συστήματος είναι η ακλόνητη πεποίθηση ότι πάνω και πέρα από το πεδίο του υπεραισθητού, του μεταφυσικού, το οποίο είναι προσβάσιμο στη φυσική σκέψη, υπάρχει ένας ατελείωτος ορίζοντας του υπερφυσικού, των χριστιανικών μυστηρίων που αποκαλύπτονται από τον Θεό, ένας ορίζοντας που είναι ακόμη και εδώ, πάνω στη γη, προσβάσιμος στον άνθρωπο μέσω του φωτός της πίστης.
Ὁ Θωμισμὸς οὐδὲν ἕτερον κατ’ οὐσίαν εἶναι ἀλλ’ ἢ μεγαειῶδες θεολογικοφιλοσοφικὸν σύστημα, ἀπαρτισθὲν δι’ ἰσχυροτάτης συνθέσεως τοῦ Χριστιανισμοῦ μετὰ τῆς Ἀριστοτελιῆς φιλοσοφίας.
Ι.Καρμίρης
Ίσως όλες αυτές οι αρχές του Θωμά Ακινάτη δεν περιέχουν τίποτα περισσότερο από αυτό που είχαν ήδη ανακαλύψει οι σημαντικότεροι φιλόσοφοι και διδάσκαλοι της Εκκλησίας, οι οποίοι στοχάσθηκαν και επιχειρηματολόγησαν για την ανθρώπινη γνώση, για τη φύση του Θεού και των πλασμάτων, για την ηθική τάξη και την επίτευξη του τελικού στόχου. Μια σχεδόν αγγελική ιδιοφυΐα, ανέπτυξε και αύξησε όλο αυτό τον όγκο σοφίας που έλαβε από εκείνους που του είχαν προηγηθεί, και τον χρησιμοποίησε για να παρουσιάσει το ιερό δόγμα στον ανθρώπινο νου, να τον φωτίσει και να του δώσει σταθερότητα.
